Í iðnaðarvörum er gírstál mikið notað í aflgjafakerfum ýmissa vélrænna búnaðar vegna mikils styrks, slitþols og þreytuþols. Gæði þess hafa bein áhrif á gæði og líftíma búnaðarins. Þess vegna er gæðaeftirlit með gírstáli mjög mikilvægt. Við val á stáli ætti að hafa í huga styrk þess, seiglu og slitþol. Áður en gírstál er unnið þarf að greina málmfræðilega uppbyggingu, hörku, efnasamsetningu o.s.frv. efnisins. Málmfræðileg uppbygging og hörku gírstáls eru lykilvísar til að meta vélræna eiginleika þess, áhrif hitameðhöndlunar og líftíma. Málmfræðileg greining og hörkupróf á gírstáli verður að fylgja stranglega stöðluðu ferli og móta prófunaráætlun byggða á efniseiginleikum og vinnuskilyrðum:
Fyrst, málmfræðileg greining. Málmfræðileg uppbygging gírstáls hefur mikil áhrif á afköst þess, svo sem dýpt karbureraðs lags, kornastærð, karbíðdreifing o.s.frv. Nauðsynlegt er að ákvarða greiningarskrefin, svo sem sýnatöku, sýnaundirbúning, tæringu, og síðan fylgjast með uppbyggingunni. Einnig gæti verið nauðsynlegt að nefna algengar vefjagerðir, svo sem martensít, bainít, perlít, og hvernig á að meta hvort þessir vefir uppfylli staðlana.
Þá kemur hörkuprófið. Hörku gírstálsins tengist beint slitþoli og styrk. Algengar aðferðir við hörkupróf eru meðal annars Rockwell-hörka, Brinell-hörka, Vickers-hörka og hugsanlega yfirborðs-Rockwell-hörka fyrir kolefnislög. Nauðsynlegt er að útskýra viðeigandi aðstæður fyrir mismunandi prófunaraðferðir, svo sem Vickers eða yfirborðs-Rockwell fyrir kolefnislög og Brinell eða Rockwell fyrir heildarhörku. Jafnframt skal nefna prófunarstaðla, svo sem ASTM eða GB, og varúðarráðstafanir við prófun, svo sem val á prófunarpunktum, yfirborðsmeðferð o.s.frv.
Áður en greiningin hefst þurfum við fyrst að skera og taka sýni af gírstálinu. Hér að neðan notum við nákvæma málmskurðarvél sem dæmi til að sýna fram á skurðarferlið.
1. Taktu vinnustykkið út og klemmdu það með hraðklemmu.
2. Eftir að vinnustykkið hefur verið klemmt skal setja hlífðarhlífina á.
3. Stilltu skurðarstillingarnar á skjánum og ræstu skurðarforritið
4. Opnaðu efri hlífina og taktu út skurðsýnið til að ljúka skurðarferlinu.
Hægt er að nota skornu sýnin til síðari undirbúningsferla eins og uppsetningar, slípunar og pússunar, og að lokum er hægt að framkvæma gírhörkupróf eða málmgreiningu.
Birtingartími: 2. apríl 2025
